Το σχέδιο σωτηρίας του ΟΣΕ

Σε υποχρεωτική συνταξιοδότηση θα οδηγηθούν 3.000 εργαζόμενοι. Ξεπερνούν τα 10 δισ. τα ελλείμματα του οργανισμού

Της Μαρίας Μόσχου Απο την Ημερησία 27 Φεβ. 2010

Το πλήρες σχέδιο για τον μετασχηματισμό του ΟΣΕ περιλαμβάνει δραστικές μειώσεις σε πρόσθετες παροχές στους εργαζομένους, οδηγώντας στη σύνταξη περίπου 1.500 άτομα εντός του έτους και περίπου 1.500 ακόμα εντός τα δύο επόμενα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου το 40% της συσσωρευμένης ζημίας του Οργανισμού, η οποία έχει ξεπεράσει πλέον τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, οφείλεται στην κακοδιαχείριση των τελευταίων ετών. Παράλληλα προωθείται η ολοκλήρωση του σιδηροδρομικού άξονα Πάτρα-Αθήνα-Θεσ­σαλονίκη-Ειδομένη/Προμαχώνας καθώς και όλων των έργων που υποστηρίζουν τη λειτουργία του. Τα κεφάλαια που απαιτούνται θα προέλθουν από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους ενώ θα γίνει προσπάθεια να ενεργοποιηθούν και ιδιωτικά κεφάλαια, στο πλαίσιο αμοιβαία επωφελών συνεργασιών (ΣΔΙΤ).

Εκτός από τα ΣΔΙΤ ιδιωτικά κεφάλαια θα εισέλθουν στον Οργανισμό από την ενοικίαση των γραμμών του ΟΣΕ προκειμένου ιδιώτες να χρησιμοποιούν τις γραμμές για την μεταφορά εμπορευμάτων καθώς και μέσω της αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του Οργανισμού. Από το 2011 θα εξεταστούν και οι τρόποι ώστε το κράτος να αναλάβει τη χρηματοδότηση κατά το πρότυπο των άγονων αεροπορικών γραμμών σε δρομολόγια που δεν παρουσιάζουν αυξημένη κίνηση.

Παράλληλα σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των εσόδων του Οργανισμού εξετάζεται το ενδεχόμενο να ισχύσουν το 2010 οι αυξήσεις που είχε αποφασίσει η προηγούμενη κυβέρνηση, καθώς όπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου Υποδομών κρίνονται απαραίτητες για την επιβίωσή του. Ειδικότερα οι αυξήσεις αυτές αναμένεται να επιβληθούν στις γραμμές με αυξημένη επιβατική κίνηση (π.χ. στον άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη), οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις θα πρέπει να τριπλασιαστούν ώστε να φτάσουν το 75% της σημερινής τιμής των εισιτηρίων των ΚΤΕΛ. Δεν φαίνεται να εγκαταλείπεται και το ενδεχόμενο περικοπών δρομολογίων, κυρίως για το δίκτυο της Πελοποννήσου.

Το προσωπικό

Το μεγάλο «πονοκέφαλο» του υπουργείου Υποδομών αποτελεί η μείωση του προσωπικού του ΟΣΕ μια και η μισθοδοσία αποτελεί το 40% της συνολικής ζημιάς των 10 δισ. ευρώ. Στόχος της κυβέρνησης, είναι σε βάθος τριετίας να περιοριστεί ο αριθμός των εργαζομένων κατά 3.000 άτομα με την οικειοθελή αποχώρηση εργαζομένων που έχουν ήδη θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης.

Έτσι μέσα στο 2010 αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν κανονικά 1.500 άτομα, ενώ το 2011 θα συνταξιοδοτηθούν άλλα 1.000. Στο πλαίσιο αυτό θα γίνουν και μετατάξεις ώστε ο οργανισμός να αριθμεί λιγότερο από 4.500 εργαζομένους στο τέλος του 2011. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Υποδομών ένα 40% των εργαζομένων έχει ετήσιες αποδοχές μεταξύ 70.000 - 100.000 ευρώ. Σήμερα ο ΟΣΕ απασχολεί μαζί με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ σχεδόν 7.000 άτομα, εκ των οποίων τα 1.000 παραμένουν εν ενεργεία παρά το γεγονός ότι θεμελιώνουν δικαίωμα σύνταξης. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η δαπάνη μισθοδοσίας για τους 9.200 εργαζόμενους που είχε ο ΟΣΕ το 2004 ήταν 240 εκατ. ευρώ, ενώ το 2008 εκτινάχθηκε στα 440 εκατ. ευρώ με 2.100 εργαζόμενους λιγότερους, σύμφωνα με δηλώσεις στελεχών του υπουργείου Υποδομών.

Μονόδρομος τα ιδιωτικά κεφάλαια

Mονόδρομος για την επιβίωση του Oμίλου OΣE αποτελούν τα ιδιωτικά κεφάλαια τα οποία θα εισέλθουν στον Oργανισμό είτε μέσω συμβάσεων παραχώρησης είτε μέσω Συμπράξεων Δημοσίου και Iδιωτικού Tομέα και θα αφορούν στην επέκταση του υφιστάμενου δικτύου και τη σύνδεσή του με λιμάνια και εμπορευματικά κέντρα όπως και ανάπτυξη σταθμών που δεν θα έχουν να ζηλέψουν τίποτα από ένα μεγάλο εμπορικό κέντρο.

Έργα όπως η σιδηροδρομική Eγνατία, ο εκσυγχρονισμός του άξονα Πάτρα - Aθήνα - Θεσσαλονίκη -Eύζωνοι αναμένεται να έχουν ιδιωτικό ενδιαφέρον ενώ επίσης έργα που απαιτούν ιδιωτικά κεφάλαια για την ολοκλήρωσή τους είναι:

•H επέκταση του σιδηροδρομικού δικτύου στο λιμάνι του Λαυρίου. Ήδη η αναγνωριστική μελέτη έχει φτάσει σε στάδιο ολοκλήρωσης και ο υφιστάμενος σχεδιασμός προβλέπει διπλή γραμμή με σταθμούς- στάσεις σε Mαρκόπουλο, Kαλύβια, Kουβαράς, Kερατέα, Δασκαλιό, Θορικό, Λαύριο και Λιμάνι Λαυρίου. H γραμμή στο 80% μπορεί να κινείται στην παλιά χάραξη.

•H προέκταση του Προαστιακού στη Pαφήνα και το λιμάνι της.

•H νέα διπλή γραμμή υψηλών ταχυτήτων που θα ενώνει το Θριάσιο Πεδίο με την υφιστάμενη σιδηροδρομική γραμμή Aθήνας-Θεσ­σαλονίκης στην περιοχή της Σφίγγας.

•H επέκταση του προαστιακού σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης.

•Oι συνδέσεις της γραμμής με λιμάνια και Eμπορευματικά Kέντρα.

Πράσινο φως για τη χρήση δικτύου από ιδιώτες

Το «πράσινο φως» για τη χρήση του σιδηροδρομικού δικτύου από ιδιώτες και διεθνείς εταιρείες θα δώσει το νομοσχέδιο που κατατίθεται σε λίγες μέρες στη Βουλή. Το νομοσχέδιο θα προβλέπει παράλληλα την ίδρυση Εθνικής, Ανεξάρτητης Αρχής Σιδηροδρόμων, ενώ παράλληλα θα καθορίζει το κανονιστικό πλαίσιο που θα προβλέπει τα όρια και τη χωρητικότητα της σιδηροδρομικής γραμμής.

Με την ψήφιση του νομοσχεδίου οποιοσδήποτε ιδιώτης θα μπορεί να υποβάλει σχετικό αίτημα και να ξεκινήσει να εκτελεί μεταφορικό έργο ταυτόχρονα με τον ΟΣΕ. Το νομικό αυτό πλαίσιο θα χρησιμοποιηθεί και για την απελευθέρωση των επιβατικών μεταφορών το 2012.

Ευρωπαϊκές αλλά και ελληνικές εταιρείες που ζητούσαν να «εισέλθουν» στο σιδηροδρομικό δίκτυο για περίπου τρία χρόνια έβλεπαν με δυσπιστία την «αδυναμία» του πρώην υπουργείου Μεταφορών να εκδώσει σχετικές άδειες αλλά και να «ενεργοποιήσει» τις ήδη υπάρχουσες που κατέχουν ευρωπαϊκές επιχειρήσεις από άλλες χώρες της ΕΕ με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να έχουν ήδη απευθυνθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς η σχετική διαδικασία αποτελεί υποχρέωση της χώρας μας από τις αρχές του 2007.

2,2 εκατ. ευρώ οι ημερήσιες ζημίες του Οργανισμού

Τα συσσωρευμένα ελλείμματα που έχουν εκτιναχθεί άνω των 10 δισ. ευρώ, έναντι 3,5 δισ. ευρώ το 2003, το γεγονός ότι ο ΟΣΕ έχει καθημερινά ζημίες 2,2 εκατ. ευρώ, ενώ δανείζεται 600 εκατ. ευρώ ετησίως κατά μέσο όρο (με ετήσια αύξηση 25% - 30%) πιέζουν την ηγεσία του υπουργείου Υποδομών να εφαρμόσει άμεσα το νέο σχέδιο.

Η σχέση εσόδων- εξόδων στον ΟΣΕ είναι 1 προς 8, καθώς ετησίως ο Οργανισμός εισπράττει περίπου 100 εκατ. ευρώ, ενώ πληρώνει 360 εκατ. ευρώ μόνο για τόκους και 400 εκατ. ευρώ για δαπάνες μισθοδοσίας!

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος εσόδων εξόδων είναι 8 προς 10. Από το 2001 έως και το 2007, για να υλοποιηθεί μόνο το επενδυτικό πρόγραμμα, ο ΟΣΕ υποχρεώθηκε να προχωρήσει σε τραπεζικό δανεισμό περίπου 2,5 δισ. ευρώ.

Mελέτες

Το ίδιο διάστημα ο Οργανισμός, λόγω προβλημάτων στην εκπόνηση των μελετών και την ολοκλήρωση των έργων, έχασε από τα κοινοτικά ταμεία πόρους άνω των 700 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα σήμερα να μεταφέρονται ως «γέφυρες» στο ΕΣΠΑ έργα συνολικού προϋπολογισμού 1,1 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, κάθε χρόνο για τη συντήρηση συρμών και του σιδηροδρομικού δικτύου απαιτούνται δαπάνες περίπου 90-100 εκατ. ευρώ, οι οποίες, επίσης, εξασφαλίζονται με τραπεζικό δανεισμό.

Με βάση τα παραπάνω είναι πλέον αυτονόητο γιατί ο ΟΣΕ αποτελεί την πιο ζημιογόνο ΔΕΚΟ της Ευρώπης, αγγίζοντας σήμερα το 4% του ελληνικού ΑΕΠ. Ο Οργανισμός διαχειρίζεται ένα εκτεταμένο δανειακό χαρτοφυλάκιο, το οποίο αποτελείται από 38 δάνεια, από 17 εγχώριες και κυρίως διεθνείς τράπεζες, συνολικού ύψους 8,5 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Δαπάνες

Πέρυσι, μονάχα για τόκους, χρειάστηκε να καταβάλει 420 εκατ. ευρώ, με τις καθαρές ζημίες να ξεπερνούν τα 820 εκατ. ευρώ, παρόλη τη συγκράτηση των λειτουργικών δαπανών και των εξόδων μισθοδοσίας.

Η ετήσια ζημία του ΟΣΕ και της θυγατρικής ΕΔΙΣΥ προσεγγίζει τα 800 εκατ. ευρώ, ενώ της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (έχει αποσχιστεί από τον ΟΣΕ, ανήκει απευθείας στο ελληνικό δημόσιο) τα 230-240 εκατ. ευρώ.

Η ημερήσια δέσμευση πόρων για τον όμιλο του ΟΣΕ ανέρχεται σε 22,5 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι ο ΟΣΕ απαιτεί από το ελληνικό δημόσιο 456 εκατ. ευρώ από ΦΠΑ, 32 εκατ. ευρώ από το ΤΑΠ - ΟΤΕ και περί τα 350 εκατ. ευρώ από την πρώην θυγατρική του, την ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Ακόμα πιο αρνητική εξέλιξη για το μέλλον του ΟΣΕ είναι το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει δώσει διορία μέχρι και το 2010 στα κράτη-μέλη προκειμένου να αποσύρουν τις εγγυήσεις αυτές. Πλέον, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ υποχρεούται να μην χρειάζεται επιχορηγήσεις για την εξασφάλιση των λειτουργικών της εξόδων και την κάλυψη των λειτουργικών της ελλειμμάτων.

Θησαυρός η ακίνητη περιουσία

Mεγάλα έσοδα θα μπορούσε να επιφέρει στον OΣE και η ακίνητη περιουσία του μια και αποτελεί τον τρίτο μεγαλοϊδιοκτήτη γης της χώρας μας μετά την Eκκλησία και τον OTE. Συγκεκριμένα η αξία των οικοπέδων και κτηρίων αγγίζει τα 4,6 δισ. ευρώ, της πάγιας σιδηροδρομικής υποδομής τα 7,5 δισ. ευρώ, ενώ τα ακίνητα με δυνατότητα εμπορικής εκμετάλλευσης είναι αξίας 1,113 δισ. ευρώ. Eξετάζονται, ωστόσο, εναλλακτικές λύσεις όπως είναι η μίσθωση των εκτάσεων που μπορούν αξιοποιηθούν ως εμπορικά ή εμπορευματικά κέντρα. Aπό τα στοιχεία της επίσημης καταγραφής προκύπτει ότι το συνολικό εμβαδόν της ακίνητης περιουσίας του OΣE, είναι 85.000 στρέμματα ενώ τα μισθωμένα ακίνητα του Oργανισμού είναι 820.

Aπό τις μισθώσεις των ακινήτων αυτών ο Oργανισμός έχει έσοδα που φτάνουν περίπου τα 2, 7 εκατ. ευρώ ενώ τα επόμενα δύο χρόνια προβλέπεται αύξηση των μισθωμάτων κατά 40%. Mάλιστα αυτά τα έσοδα είναι «καθαρά» για τον OΣE καθώς δεν επιβαρύνεται με τις επισκευές και τις συντηρήσεις των κτηρίων που νοικιάζει.